کنترل کیفیت

شمس نگار

25 آذر 1402

زمان مطالعه را وارد کنید دقیقه زمان برای مطالعه

امتیاز بدهید

کنترل کیفیت در واقع حصول تمامیت ویژگی‌های مطلوب در یک محصول طبق استاندارهای تعیین شده، می باشد.

کنترل کیفیت مجموعه عملیاتی نظیر اندازه‌گیری یا آزمون روی یک محصول جهت مطابقت با مشخصات فنی مورد نظر است. نیایشگاه‌های مصری و یونانی و دیگر سازه‌های باستانی نشانگر اینست که موضوع کنترل کیفیت از دیرباز نزد بشر وجود داشته‌است.

عمده بحث کنترل کیفیت مربوط به انجام نمونه‌گیری از محصولات، بازرسی آن نمونه‌ها و تعمیم نتایج به کل انباشت محصول است که بر اساس روش‌های آماری انجام می‌گیرد. از دیگر روش‌های مورد استفاده در کنترل کیفیت، کنترل فرایند تولید محصول به جای کنترل محصول تهیه شده‌ است که با استفاده از روش‌های آماری مانند SPC و … انجام می‌گیرد.

تاریخچه کنترل کیفیت:

موضوع کنترل کیفیت تا زمان انقلاب صنعتی و تولیدات انبوه، خیلی جدی گرفته نشد و هنوز هم جز معدود کشورهای صنعتی پیشرفته مانند ژاپن ،آمریکا و انگلیس در بسیاری از کشورها در عمل بهای چندانی به آن داده نمی‌شود، مگر کشورهایی که برای صادر کردن تولیدات خود ناچار به کاربرد آن هستند.

مفاهیم اولیه کنترل کیفیت از سال‌های ۱۹۰۰ در دنیا مطرح شدند، در سال ۱۹۲۴، Walter. A. Shewhart از شرکت تلفن بل، یک نوع چارت آماری برای کنترل کیفیت و متغیرهای آن تهیه و مورد استفاده قرار داد که در واقع شروع استفاده از آمار در کنترل کیفی است. بعدها در همین دهه، همکاران شوهارت H. F. Dodge و H.G. Romig درباره پذیرش محصول از طریق بازرسی، نمونه برداری و آزمون نظراتی ارائه کردند.

فاکتورهای مؤثر در کنترل کیفیت:

نظریه‌های زیادی در ارتباط با حل اتوماتیک مسئله کنترل کیفیت در سامانه‌های اتوماسیون که سهم نیروی انسانی را به تدریج کاهش می‌دهد، ارائه شده‌است. با توجه به این نظریه با کناره‌گیری تدریجی انسان، این عامل اصلی خطا از تولید، تنگناها کاهش یافته و به بسیاری از فعالیت‌های کنترل نیازی نخواهد بود.

یک سامانه مؤثر کنترل کیفیت از هر یک از حلقه‌های زنجیر به وجود آمده از فعالیت‌های خواست‌ها و نظرات مصرف‌کننده تا انبار محصولات و توزیع تأثیر می‌پذیرد.

به‌طور خلاصه فاکتورهای مؤثر بر کنترل کیفیت را می‌توان به قرار زیر دانست:

خصوصیات مربوط به بازار و مصرف‌کننده
امکانات مالی
نیروی انسانی (مدیریت، عناصر فنی، کارگران)
مواد
تأسیسات، ماشین آلات و روش‌های تولیدی
سطح فرهنگ و تکنولوژی آموزش
قوانین کشوری

هزینه‌های کنترل کیفیت:

در هزینه های کنترل کیفیت هزینه‌های اندازه‌گیری، ارزیابی و محصول معیوب قرار گرفته‌اند.

هزینه‌های اندازه‌گیری و ارزیابی:

بازرسی و کنترل مواد وارده : بازرسی و تست‌هایی است که به منظور تطابق یا عدم تطابق مواد خام، قطعات و تجهیزات مورد نیاز با مشخصات تعیین شده از قبل انجام می‌گیرد.

تست‌های آزمایشگاهی : تست نمونه‌های انتخابی از محل کار در آزمایشگاه و تنظیم گزارش‌های لازم.

تعمیر و نگهداری و تنظیم : انجام کارهای تعمیر و نگهداری ابزارهای اندازه‌گیری و سایر وسایل و تنظیم آنها.

بازرسی : کلیه اندازه‌گیری‌هایی که در حین عملیات بر روی محصولات نیمه تمام و تمام شده انجام می‌گیرد و تست‌های مقاومت کاربردی و مانند آنها.

مواد : مواد و انرژی صرف شده در اثنای تست و بازرسی و محصولاتی که بر اثر تست‌های مخرب از بین می‌روند.

کنترل نیروی کارگری : فعالیت‌های کنترل که به منظور ارزیابی فعالیت و کارکرد پرسنل کنترل کیفیت انجام می‌گیرد.

آمادگی‌های تست و بازرسی:

آنالیزها : آنالیز نتایج بدست آمده از اندازه‌گیری‌های انجام شده بر روی مواد وارده، عملیات ساخت و محصول، در مرکز کنترل کیفیت و گزارش آن به واحدهای مربوط

هزینه‌های محصول معیوب:

اسکرپ : مواد، محصولات نیمه تمام و تمام شده‌ای که به دلیل عدم تطابق با مشخصات کیفیت مورد نظر، به عنوان معیوب مشخص می‌شوند اسکرپ نامیده می‌شود. اسکرپ‌ها ممکن است به دلیل خطاهای داخل یا خارج کارخانه به وجود آیند.

درست کردن یا تعمیر : مواد و نیروی کارگری صرف شده در اجرای فعالیت‌های تعمیر و درست کردن به منظور تأمین شرایط کیفیت مورد نظر.

فاکتورهای موثر در کنترل‌ کیفیت چیست؟

کنترل کیفیت مورد استفاده در یک کسب و کار به شدت به محصول یا صنعت وابسته است و چندین تکنیک برای اندازه گیری کیفیت وجود دارد.

چند نمونه از اصول کنترل‌ کیفیت:

سیاستگذاری شرکت(Policy):

مدیریت ارشد سیاست‌هایی را در رابطه با کیفیت محصول ایجاد می‌کند و این خط‌‌ ‌مشی‌ها، میزان کیفیتی را که باید در طول یک محصول یا خدمات به دست آید، مشخص می‌کند.

سه عامل تعیین خط مشی کنترل‌ کیفیت:

۱- بررسی بازار، ایده ای از انتظارات مشتریان از کیفیت و تمایل آنها به پرداخت برای آن به دست می‌دهد.

۲- سطوح کیفیت در بازار رقابتی نیز بر سیاست گذاری تأثیر می‌گذارد زیرا محصول شرکت باید کیفیت موفقیت در بازار را داشته باشد.

۳- با توجه به بازار و رقابت، تولید محصولات با کیفیت پایین ممکن است منافع بلندمدت سازمان را از بین ببرد.

اطلاعات(Information):

یکی دیگر از عوامل موثر بر کیفیت، اطلاعات است. اطلاعات برای تعیین خط مشی و اطمینان از دستیابی به استانداردهای کیفیت مهم است. مدیریت ارشد باید اطلاعات درستی در مورد نیازها و انتظارات مشتری و استانداردهای کیفیت رقیبان کسب کند.

مهندسی و طراحی(Engineering and design):

مهندسی و طراحی محصول تضمین می کند که محصولات جدید در زمان کمتر با کیفیت بهتر و هزینه کمتر تولید شوند. نوآوری و خلاقیت به طراحی محصولی با کیفیت برتر کمک می کند. هدف اساسی از کنترل بخش طراحی، جلوگیری از تولید محصولات معیوب است.

مواد(Materials):

مدیران شرکت‌ها باید بدانند که باید بداند که محصولات با کیفیت اغلب فقط با استفاده از مواد اولیه با کیفیت خوب تولید می‌شوند.

برای این کار، شرکت‌های تولیدی باید یک سیستم پیش‌کنترل با تامین‌کنندگان اصلی را اتخاذ کنند. آنها باید قراردادها را با فروشندگان با کیفیت پایین تر فسخ کنند و با فروشندگان بهتر روابط طولانی مدت داشته باشند.

تجهیزات(Equipment):

استفاده از ماشین‌های اتوماتیک، نرم افزارهای کامپیوتری و خط تولید بر پایه هوش مصنوعی، خروجی را یکنواخت، یکدست و با کیفیت می‌کند.

نیروی انسانی (People):

کارکنان اجزای بسیار مهمی برای حفظ و بهبود کیفیت هستند. کارمندان مجرب و متعهد می‌توانند کمک بیشتری به بهبود کیفیت کنند.